Vững tâm về một hệ thống ngân hàng an toàn (28/10/2015)

Với sự nỗ lực, quyết tâm của toàn ngành Ngân hàng và hệ thống chính trị, kết quả tái cơ cấu ngân hàng đã và đang đi đúng mục tiêu, định hướng và lộ trình, việc NHNN mua bắt buộc các TCTD là một giải pháp cần thiết, có cơ sở pháp lý và phù hợp… Đó là những thông tin được các ĐBQH và chuyên gia đưa ra tại buổi Tọa đàm “Nhu cầu hoàn thiện pháp luật nhằm thúc đẩy tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, xử lý nợ xấu và đáp ứng yêu cầu hội nhập (WTO, TPP, AEC)" do Viện Nghiên cứu lập pháp - Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức ngày 26/10/2015 tại Hà Nội.

Vững tâm về một hệ thống an toàn

Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn, thách thức về điều kiện kinh tế, pháp lý, đến nay về cơ bản Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD đã được ngành Ngân hàng triển khai quyết liệt, đồng bộ, theo đúng mục tiêu, nguyên tắc định hướng và lộ trình đề ra.TS. Lê Xuân Nghĩa cho biết, năm 2011 trước khi bắt đầu tái cơ cấu, lạm phát trên 20%, lãi suất cho vay trên thị trường liên ngân hàng 25 – 35% còn lãi suất cho vay doanh nghiệp và dân cư 19 – 26%. Các ngân hàng đua nhau tăng lãi suất, hàng ngày dân cư và doanh nghiệp rút vốn từ ngân hàng này gửi sang ngân hàng khác liên tục. Lãi suất ngắn hạn cao hơn dài hạn, đường cong lãi suất chuẩn bị phá hủy. Hầu hết các ngân hàng, kể cả ngân hàng lớn có nguy cơ mất khả năng thanh toán. “Vàng biến động rất mạnh, một ngày tăng giá hàng chục lần. Nhiều  ngân hàng lao vào kinh doanh vàng ban đầu lãi lớn rồi sụp đổ kéo theo sự sụp đổ của thanh khoản”, ông Nghĩa phân tích.

 

Vậy mà với sự nỗ lực, quyết tâm của toàn ngành Ngân hàng và hệ thống chính trị, kết quả tái cơ cấu, xử lý nợ xấu đã và đang đi đúng mục tiêu, định hướng và lộ trình. TS. Lê Xuân Nghĩa cho biết, trên bối cảnh khó khăn của nền kinh tế, chúng ta tiến hành chương trình tái cấu trúc với 3 cấu phần: Củng cố thanh khoản, đảm bảo quyền lợi cho người gửi tiền, xử lý ngay lập tức các ngân hàng yếu kém; lành mạnh hóa tài chính; chấn chỉnh quản trị, kỷ cương kỷ luật.“Kết quả là, NHTW đã kiểm soát được lạm phát, không những ngăn ngừa được cuộc khủng hoảng tài chính mà cả khủng hoảng kinh tế, củng cố vị thế của Việt Nam với các nhà đầu tư, củng cố lòng tin của dân chúng và  doanh nghiệp. Không những lấy lại niềm tin cho dân chúng và các nhà đầu tư, mà còn lấy lại uy tín cho quốc gia, nâng tín nhiệm quốc gia. Nền tảng tài chính hệ thống ngân hàng dần dần ổn định, lành mạnh tạo tiền đề cho hiện đại hóa hệ thống NH. 14 tổ chức được các tổ chức tài chính xếp hạng BB và B2 và triển vọng tài chính ổn định mà trước đây trong thời kỳ thịnh vượng chúng ta mới chỉ có 1 vài ngân hàng được đánh giá như vậy‘ , ông Nghĩa nói.

Đồng tình với quan điểm trên, Phó Chủ nhiệm Ủy Ban Kinh tế của Quốc hội Nguyến Đức Kiên nhấn mạnh, cho đến thời điểm này, thì chúng ta có thể vững tâm và hơn 90 triệu cử tri cũng có thể vững tâm về 1 hệ thống ngân hàng đã an toàn hơn. Nói rộng ra là hệ thống tiền tệ của chúng ta đã được đảm bảo. Và đúng như nhận định của Chính phủ thì an ninh tiền tệ của chúng ta đã được bảo đảm và giữ vững.

 

Mua ngân hàng yếu kém - bước đi đột phá

Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng trong đó có bước đi đột phá là mua ngân hàng đã đạt được những kết quả không chỉ “cân đong, đo đếm được” bằng định lượng với những con số ấn tượng là 17 tổ chức tín dụng đã chấm dứt sự tồn tại và đã được xử lý trong trật tự của pháp luật, hàng triệu người gửi tiền được bảo vệ, hàng nghìn doanh nghiệp được phục hồi vượt qua khó khăn mà quan trọng hơn là ổn định hệ thống, tạo niềm tin, sự đồng thuận của nhân dân với việc tái cấu trúc hệ thống ngân hàng. Kết quả đó khẳng định sự nỗ lực, trách nhiệm, sự quyết tâm và vượt qua rào cản khó khăn của ngành Ngân hàng để tái cơ cấu đến cùng TCTD yếu kém và không để xảy ra đổ vỡ ngân hàng ngoài tầm kiểm soát của Nhà nước.

Ông Trương Thanh Đức, Luật sư, Giám đốc Văn phòng luật sư Basico cho rằng, việc mua Ngân hàng thực chất là mua toàn bộ cổ phần với giá 0 đồng, là để bảo vệ lợi ích của người gửi tiền và cũng là để bảo đảm an toàn hệ thống. NHNN mua lại với giá 0 đồng do giá trị thực của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ của ngân hàng không còn, theo đó cổ phần cũng không còn giá trị. Sau khi ngân hàng được mua lại, đương nhiên các cổ đông đó không còn bất cứ quyền lợi gì liên quan đối với ngân hàng đó.

Với đầy đủ cơ sở pháp lý, việc mua ngân hàng với giá 0 đồng là đảm bảo sự an toàn của hệ thống và quyền lợi của người gửi tiền. Câu hỏi đặt ra tiếp theo là việc mua  ngân hàng 0 đồng có sử dụng tiền ngân sách nhà nước?. TS Trần Du lịch, ĐB Quốc hội TP. Hồ Chí Minh cho rằng, Ngân hàng Nhà nước còn có vai trò của Ngân hàng Trung ương, “mẹ” của các ngân hàng. Con dại cái mang, trách nhiệm Ngân hàng Nhà nước phải lo, nếu để các ngân hàng đó chết sẽ ảnh hưởng tới cả hệ thống. Việc mua 3 ngân hàng nên thực hiện sớm hơn chứ không phải tới bây giờ, đừng để các ông ý bắt cả nền kinh tế làm con tin. Ngân hàng không phải doanh nghiệp bình thường để có thể cho phá sản, mua bán. Họ đi kinh doanh bằng tiền của người khác. Ngân hàng Nhà nước phải có trách nhiệm bảo vệ tiền gửi của dân chúng.

Ông Lịch cho biết thêm, tái cơ cấu ngân hàng hiện chỉ xử lý bằng cơ chế, chứ không bằng tiền. Ngân hàng Nhà nước đi mua 3 ngân hàng cũng bằng cơ chế chứ không bỏ tiền ra và trả nợ thay. Nếu Ngân hàng Nhà nước đi xin tiền để xử lý thì chắc đại biểu Quốc hội sẽ lắc đầu hết. Mà ở Việt Nam hiện nay, ngoài Ngân hàng Nhà nước, không tổ chức kinh tế nào đủ tiềm lực và uy tín để mua lại 3 ngân hàng như thế để rồi củng cố và người dân vẫn gửi tiền vào".

Đồng tình với quan điểm trên Bà Lê Thị Nga, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, qua theo dõi thực tế diễn biến quá trình tái cơ cấu các TCTD thời gian qua cho thấy việc NHNN mua bắt buộc các TCTD là một giải pháp cần thiết, phù hợp và giải quyết đồng thời được 3 vấn đề lớn là. Đó là: đảm bảo an toàn hệ thống, an ninh kinh tế, trật tự an toàn xã hội; đảm bảo quyền lợi của người gửi tiền; đảm bảo sự công bằng cho các bên tham gia vào quá trình sở hữu, hoạt động ngân hàng.

Trả lời câu hỏi “NHNN lấy đâu ra tiền mà mua ngân hàng yếu kém 0 đồng?”, TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, thực ra NHNN không tốn đồng nào. Họ mua không phải là “xòe tiền” ra mua lại tài sản, mà mua là để chấn chỉnh lại hệ thống của ngân hàng đó, sau đó bán lại cho một ngân hàng khỏe mạnh hơn. Ông Nghĩa cho biết thêm, trong trường hợp đặc biệt, NHNN có thể cho vay tái cấp vốn đặc biệt đối với ngân hàng này theo quy định của pháp luật. Do đó những ngân hàng được mua 0 đồng cho đến giờ vẫn hoạt động khá ổn định và có thể phục hồi hoạt động cùng với sự hỗ trợ về cơ chế, chính sách và can thiệp cần thiết của Nhà nước.

Còn giải thích tại sao lại là 0 đồng, TS. Lê Xuân Nghĩa cho biết, NHNN đã mời các công ty định giá độc lập và tổ chức kiểm toán độc lập xác định giá trị thực của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ. Kết quả đánh giá cho thấy cổ phần của các ngân hàng nói trên không còn giá trị. “Hơn nữa, tất cả các ngân hàng bị mua đều đã được cho thời hạn khắc phục trong hai năm, nhưng họ cũng không gượng dậy được. Lúc này, cần phải NHNN ra tay, chấm dứt những trò mặc cả, chây ì ”, ông Nghĩa chỉ ra.

Bà Lê Thị Nga, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội vừa qua cho thấy: Thực hiện chức năng theo luật định, 4 năm qua, NHNN đã triển khai các giải pháp cơ cấu lại phù hợp với từng loại hình TCTD, quá trình tái cơ cấu các ngân hàng NHTMCP đã bảo đảm đúng lộ trình và đạt nhiều kết quả quan trọng, trong đó thành công nổi bật là đảm bảo được tính thanh khoản hệ thống, không để xảy ra đổ vỡ, tạo sự ổn định trong toàn ngành ngân hàng, góp phần ổn định hệ thống tài chính và kinh tế vĩ mô. Nhiều biện pháp hiệu quả đã được NHNN áp dụng, trong đó đáng lưu ý là việc NHNN mua lại ngân hàng yếu kém rơi vào diện kiểm soát đặc biệt.

Thành công trong tái cơ cấu của hệ thống ngân hàng là nhân tố quan trọng hỗ trợ cho quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, góp phần đảm bảo an toàn hệ thống tài chính tiền tệ quốc gia, bảo vệ hàng triệu khách hàng và doanh nghiệp gửi tiền. Người dân và nền kinh tế có thể yên tâm hơn về  một hệ thống tổ chức tín dụng ổn định hơn, vững vàng hơn. Một diện mạo mới của hệ thống ngân hàng Việt Nam cũng đã được thể hiện: gọn ghẽ, an toàn, và có kỉ luật kỉ cương hơn đã được thiết lập. Các tổ chức quốc tế ghi nhận đánh giá tích cực, góp phần nâng hạng tín nhiệm quốc tế và củng cố vị thế của Việt Nam với các nhà đầu tư nước ngoài.