Áp dụng Basel II: Phân hoá ngân hàng sẽ ngày càng rõ nét
Với các NHTM được NHNN công nhận áp dụng Basel II, đây cũng là cách để các ngân hàng này khẳng định họ ở một “đẳng cấp” khác so với số đông còn lại. Tới đây, khi thời hạn áp dụng Basel II là bắt buộc (từ 1/1/2020) thì sẽ không còn là cuộc đua mà sẽ là cuộc chiến.
Theo quy định của Thông tư 41/2016/TT-NHNN, ngoài việc tính rủi ro tín dụng theo tỷ lệ tín dụng so với nguồn vốn thì các ngân hàng cần tính cả rủi ro thị trường và rủi ro hoạt động. Điều này sẽ khiến hệ số an toàn vốn tối thiểu (CAR) của các ngân hàng chịu sức ép lớn hơn so với trước. NHTM sẽ phải tính toán để có phương án tăng vốn cấp 1 hoặc cấp 2 để cải thiện chỉ số này, đồng thời cân đối nhiều chỉ tiêu rủi ro khác.
Khi các ngân hàng phải nâng chuẩn Basel II yêu cầu với các NHTM phải duy trì hệ số CAR tối thiểu là 8%. Dù hiện CAR của nhiều ngân hàng đạt trên 9% nhưng nếu tính theo cách mới quy định tại Thông tư 41 thì con số này chỉ còn 6-7%. Do đó, các ngân hàng đang phải rất nỗ lực để tăng vốn.
Theo thống kê của NHNN, đến hết tháng 4/2019, vốn điều lệ toàn hệ thống ngân hàng tăng thêm 1,05% lên 582.379 tỷ đồng; vốn tự có tăng khá mạnh tới 5,66% lên 851.795 tỷ đồng. Trong đó, dẫn đầu vốn điều lệ là khối NHTMCP với 268.872 tỷ đồng (tăng 0,61% so với cuối năm 2018); khối NHTM nhà nước với 149.001 tỷ đồng (tăng 0,75%) và khối ngân hàng liên doanh - nước ngoài với 116.619 tỷ đồng (tăng 2,76%).
Dù đã cải thiện nhưng trên thực tế, tăng vốn vẫn là câu chuyện nhiều ngân hàng phải tính đến. Nhưng để làm được lại không hề đơn giản. Việc khó tăng vốn cấp 1 khiến thời gian gần đây nhiều nhà băng tính chuyện tăng vốn cấp 2 thông qua phát hành trái phiếu.
Cuối tháng 5 vừa qua, VietinBank đã được chấp thuận của NHNN về phát hành trái phiếu năm 2019 với tổng mệnh giá phát hành là 10.000 tỷ đồng. HĐQT ACB cũng phê duyệt phương án phát hành trái phiếu riêng lẻ đợt 1 trong năm 2019 với 2.500 trái phiếu mệnh giá 1 tỷ đồng/trái phiếu tương đương tổng giá trị phát hành là 2.500 tỷ đồng. HDBank trong 6 tháng đầu năm 2019 đã thực hiện 4 đợt phát hành trái phiếu không chuyển đổi, không có tài sản đảm bảo, tổng cộng đã phát hành 4.400 tỷ đồng trái phiếu...
Tuy vậy, một chuyên gia chia sẻ: Kể cả đối với trái phiếu chuyển đổi và nợ thứ cấp, không phải ngân hàng nào cũng có thể thực hiện được. Ở đây sẽ có sự phân hoá, khi những ngân hàng đủ uy tín, đủ mạnh sẽ phát hành được nợ thứ cấp hoặc trái phiếu chuyển đổi, những ngân hàng nào không đủ tiềm lực tài chính sẽ khó làm được.
Một điểm nữa cũng được chuyên gia lưu ý: Theo Thông tư 19/2017/TT-NHNN, các khoản loại trừ khỏi vốn cấp 2 riêng lẻ gồm trái phiếu chuyển đổi do TCTD khác phát hành, nợ thứ cấp do TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khác phát hành đáp ứng đầy đủ các điều kiện để tính vào vốn cấp 2 của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phát hành mà TCTD mua, đầu tư theo quy định pháp luật.
Với trái phiếu chuyển đổi, nợ thứ cấp được mua sẽ trừ khỏi vốn cấp 2 theo lộ trình đã ấn định là trừ toàn bộ giá trị khoản mua, đầu tư trái phiếu chuyển đổi, nợ thứ cấp kể từ năm 2021. Điều này cũng sẽ ảnh hưởng tới vốn tự có của nhà băng, và điều chỉnh hệ số CAR.
Tính cho tới thời điểm này, đã có khoảng chục ngân hàng được NHNN trao quyết định áp dụng Thông tư 41 về quy định tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo chuẩn mực quốc tế Basel II. Áp lực tăng vốn, đảm bảo yêu cầu theo chuẩn mực thời gian tới sẽ càng khốc liệt hơn với các ngân hàng, khi hạn chót năm 2020 phải đáp ứng không còn quá xa.